Hulpmiddelen – Spreekwoorden

Op dit schilderij van Pieter Brueghel, een denkbeeldig dorp met veel mensen en dieren, zijn ongeveer zeventig spreekwoorden te vinden!
Veel van deze spreekwoorden worden tegenwoordig niet meer gebruikt, maar er zitten er toch veel bij die je wel nog hoort. Probeer er zoveel mogelijk te vinden en schrijf ze op!

Om je een beetje op weg te helpen kun je op de tweede afbeelding zien waar de spreekwoorden verborgen zitten.

Het schilderij is overigens te bezichtigen in het Frans Halsmuseum in Haarlem.

De spreekwoorden op het schilderij:
Aan de veren kent men de vogel betekenis: Kinderen verloochenen hun afkomst niet
Aan een been knagen betekenis: Langdurig vergeefs bezig zijn
Aan een oud dak moet je veel herstellen betekenis: Verouderde zaken vergen nu eenmaal onderhoud
Achter het net vissen betekenis: Een gelegenheid voorbij laten gaan
Als de ene blinde de ander leidt vallen ze beiden in de gracht betekenis: Wanneer onbekwamen andere onbekwamen adviseren, gaat het fout
Als het kalf verdronken is dempt men de put betekenis: Pas als het kwaad reeds is geschied, wordt er iets ondernomen
Bij de duivel te biecht gaan betekenis: Geheimen aan de vijand verklappen
Bij iemand in het krijt staan betekenis: Iemand iets verschuldigd zijn
Daar hangt de po uit betekenis: Het is niet zoals het zou moeten zijn
Daar hangt de schaar uit betekenis: Daar word je bedrogen
Daar hangt het mes uit betekenis: Een uitdaging
Daar staan klompen betekenis: Tevergeefs wachten
Daar steekt meer in dan een enkele panharing betekenis: Daar zit meer achter
Daar zijn de daken met vlaaien bedekt betekenis: Er heerst overvloed
Dat hangt als een schijthuis boven de gracht betekenis: Dat is overduidelijk
De beren zien dansen betekenis: Erge honger hebben
De bezem uitsteken betekenis: Doen en laten wat je wil als de baas er niet is
De bijl naar de steel werpen betekenis: De moed geheel opgeven
De bok slepen betekenis: Zich uitsloven om niets
De cappe op den thuyn hangen betekenis: Het voor gezien houden
De duivel op het kussen binden betekenis: Met elke man raad weten
De een rokkent wat de ander spint betekenis: Roddel napraten
De een scheert schapen, de ander varkens betekenis: Het is in deze wereld ongelijk verdeeld
De ene bedelaar ziet de ander niet graag voor de deur staan betekenis: Bang zijn voor concurrentie
De ene pijl de andere nazenden betekenis: Misplaatste standvastigheid
De galg beschijten betekenis: Nergens bang voor zijn
De gekken krijgen de beste kaarten betekenis: Het geluk helpt de dommen
De grote vissen eten de kleine betekenis: De machtigen verrijken zich ten koste van de armen
De haan en de vos hebben elkaar te gast betekenis: Twee bedriegers zijn steeds op hun eigen voordeel uit
De hennentaster betekenis: Iemand die zich druk maakt om ongelegde eieren
De hond in de pot vinden betekenis: De laatste zijn en niets meer krijgen
De kat de bel aanbinden betekenis: Iets al te publiekelijk ondernemen
De kruik gaat zolang te water tot zij berst betekenis: De onvoorzichtige die niet naar goede raad wil luisteren, ondervindt daarvan vroeg of laat de gevolgen
De omgekeerde wereld betekenis: Niets is zoals het zou moeten zijn
De ooievaar nakijken betekenis: Zijn tijd verdoen
De reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent betekenis: Je hebt je doel pas bereikt als alles gedaan is
De rook kan het hangerijzer niet deren betekenis: Zinloze ondernemingen moet men achterwege laten
De spindel valt in het vuur betekenis: De zaak is misgegaan
De teerling is geworpen betekenis: Het besluit is gevallen
De zeug loopt met de tap weg betekenis: Nalatigheid is hier troef
De zon niet in het water kunnen zien schijnen betekenis: Afgunstig zijn
Den harinck braden om den roge oft kuyt betekenis: Iets opofferen om een kleinigheid
Die draghen dwater in deene hant ende in dander tfier, geloef hem niet, daer no hier betekenis: Wees niet lichtgelovig, niet iedereen is je vertrouwen waard
Die zijn pap gemorst heeft kan niet alles weer oprapen betekenis: Schade is nooit meer helemaal goed te maken
Door de mand vallen betekenis: Doorzien worden
Door het oog van de schaar trekken betekenis: Afgezet worden
Dune moets niet ute anders mans siden, eneghen breden rieme sniden betekenis: Het is gemakkelijk met kwistige hand te beschikken over wat een ander toebehoort
Een aal bij de staart hebben betekenis: Een moeilijke zaak die gedoemd is te mislukken
Een deksel op zijn kop hebben betekenis: Opdraaien voor de schade
Een ei in het nest laten betekenis: Iets achter de hand houden
Een gat in het dak krijgen (betekenis niet geheel duidelijk)
Een hark zonder steel (betekenis niet geheel duidelijk)
Een kaars voor de duivel branden betekenis: Met iedereen slijmen
Een morse muur is snel afgebroken betekenis: een slechte zaak gaat niet lang mee, of: als iets slecht gemaakt/gebouwd wordt, gaat het gemakkelijk kapot
Een oogje in het zeil houden betekenis: Opletten voor de anderen
Een oorblazer betekenis: Een kwaadspreker
Een pilaarbijter betekenis: Iemand zo schijnheilig dat hij zelfs kerkpilaren omhelst
Een schuimspaan zijn betekenis: Een zuiplap; een klaploper (betekenis niet geheel duidelijk)
Een stok in het wiel steken betekenis: Iets of iemand dwarsbomen
Elkaar bij de neus nemen betekenis: Elkaar voor de gek houden
Ergens de gek mee scheren betekenis: Iets of iemand bespotten
Gode enen vlassenen baert maken betekenis: Schijnhelig zijn
Hem roeckt niet wiens huys dat brant, als hi hem by de colen wermen mach betekenis: Elk voordeel is meegenomen
Het bijltje zoeken betekenis: Een uitvlucht verzinnen
Het is gezond om in het vuur te pissen (betekenis niet geheel duidelijk)
Het is maar hoe de kaarten vallen betekenis: De toekomst ligt niet vast
Het is onder het hoedje gespeeld betekenis: Iets in het geniep doen
Het varken is door de buik gestoken betekenis: Alles was afgesproken werk
Hi cust het rinscken van der deuren betekenis: Hij is overdreven onderdanig
Hi speelt op die kake betekenis: Hij stelt zich aan
Hij draagt de dag met manden uit betekenis: Hij verdoet zijn tijd
Hij heeft de wereld aan zijn voeten liggen betekenis: Mensen doen alles wat hij wil
Hij kan door een eiken plank zien als er een gat in zit betekenis: Hij lijkt alleen maar een wonderdokter
Hij laat de wereld op zijn duim draaien betekenis: Mensen doen alles wat hij wil
Hij loopt alsof hij het vuur in zijn aars heeft betekenis: Hij loopt zeer hard
Hij vangt vissen met zijn handen betekenis: Hij profiteert van het werk dat door anderen reeds is gedaan
Iets door de vingers zien betekenis: Iets oogluikend toestaan
In het harnas steken betekenis: Woedend zijn
Lachen als een boer die kiespijn heeft betekenis: Gedwongen lachen
Liefde is waar de geldbuidel hangt betekenis: Liefde is te koop
Men heeft daar latten op het dak betekenis: Er wordt afgeluisterd
Men kan niet gapen tegen een oven betekenis: Het onmogelijke wordt niet van je verwacht
Men moet de schapen scheren al naar ze wol hebben betekenis: Niet tegen elke prijs voordeel willen nastreven
Men moet zich krommen, wil men door de wereld kommen betekenis: Wie iets wil bereiken, moet daar wat voor over hebben
Met hem kan men geen spies draaien betekenis: Met hem valt niet samen te werken
Met het hoofd tegen de muur lopen betekenis: Het onmogelijke proberen
Met moet geen rozen (paarlen) voor de zwijnen werpen betekenis: Iets verkwisten aan iemand die het niet waard is
Naar het kippenei grijpen en het ganzenei laten lopen betekenis: Uit gierigheid een verkeerde keuze maken
Niemand zo fijn iets spon of het kwam aan het licht der zon betekenis: De waarheid komt altijd aan het licht
Niemant en soeckt de anderen in den oven of hi hefter selver in gewest betekenis: Alleen wie zelf slecht is, denkt slecht over anderen oftewel: Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten
Niet van het ene brood tot het andere weten te geraken betekenis: Niet met geld kunnen omgaan
Nood doet oude quenen draven betekenis: Angst geeft vleugels
Onder de bezem getrouwd zijn betekenis: Zonder kerkelijke inzegening samenleven
Onwert dieghene talre stont, die twee tonghen draghen in den mont betekenis: Onoprecht zijn
Op de wereld schijten betekenis: Overal maling aan hebben
Op hete kolen zitten betekenis: Bang of ongeduldig zijn
Paardenkeutels zijn geen vijgen betekenis: Laat je niets wijsmaken
Pluimen in de wind waaien betekenis: Iets doen zonder nadenken
Schelvis uitwerpen om kabeljauw te vangen betekenis: Een opoffering waar men niets mee opschiet
Si trecken omt lanxte betekenis: Ze willen allebei winnen
So ras het hecken van de dam is, lopender de verckens in het koren betekenis: Als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band
Tegen de maan pissen betekenis: Iets onmogelijks proberen
Tegen de stroom is het kwaad roeien (zwemmen) betekenis: Tegen algemene opvattingen kan men zich moeilijk verzetten
Tot de tanden bewapend zijn betekenis: Zwaar bewapend zijn
Tussen hemel en aarde hangen betekenis: Zich in een lastige situatie bevinden
Tussen twee stoelen in de as zitten betekenis: Helemaal niets uitvoeren
Twee honden aen eenen beene, si draghen selden wel overeene betekenis: Verbitterd om iets vechten
Twee vliegen in één klap slaan betekenis: Twee zaken die men in een moeite kan afdoen
Twee zotten onder één kaproen
betekenis: Een gek is niet graag alleen
Uit het raam groeien betekenis: Niet geheim kunnen blijven
Uit hetzelfde gat schijten betekenis: Onafscheidelijke kameraden
Van de os op de ezel springen betekenis: Slechte zaken doen
Veel geschreeuw en weinig wol betekenis: Veel drukte, maar weinig resultaat
Voor wint ist goet seylen betekenis: Onder gunstige omstandigheden is het gemakkelijker succes te hebben
Waar aas is vliegen kraaien betekenis: Als er iets te halen valt, staat iedereen vooraan
Wat heb je aan een mooi bord als het leeg is? betekenis: Lichamelijke behoeften gaan voor zintuiglijke
Wie weet waeromme die ganzen bervoets gaan? betekenis: Alles heeft zo zijn reden
Wilde beeren, die sijn by den ander gheeren betekenis: Soort zoekt soort
Zij hangt haar man de blauwe huik om betekenis: Zij bedriegt haar man
Zijn gat aan de poort vegen betekenis: Zich nergens druk om maken
Zijn geld in het water gooien betekenis: Zijn geld verkwisten
Zijn huik naar de wind hangen betekenis: Zijn mening aan de omstandigheden aanpassen
Zijn last dragen betekenis: Ieder heeft zo zijn problemen
Zijn licht ergens op laten schijnen betekenis: Zeggen wat men ergens van vindt; iets begrijpelijk maken
Zijn pijlen verschieten betekenis: Te snel handelen of beslissen
Zo mak als een lammetje betekenis: Heel gedwee
Zorg dat daar geen zwarte hond tussen komt betekenis: Pas op dat het niet misgaat